Η σπουδαιότητα της σχέσης του προπονητή με τον αθλητή (μέρος 2ο)

Η σπουδαιότητα της σχέσης του προπονητή με τον αθλητή (μέρος 2ο)

Στο σημερινό άρθρο θα δούμε τα κύματα μέσα από τα οποία περνάει αυτή η σχέση.

Είναι εύκολο να δούμε τις διακυμάνσεις που περνάει αυτή η σχέση, μόνο και μόνο αν ανατρέξουμε στην αγωνιστική «ζωή» ενός αθλητή. Η διαπέραση από την επιτυχία στην αποτυχία και τούμπαλιν είναι συνεχής. Η ψυχολογική δοκιμασία ενός αθλητή μόνο στην αγωνιστική περίοδο είναι αντικείμενο όλων των αθλητικών ψυχολόγων.

 Η αντιμετώπιση από πλευράς προπονητή απαιτεί  λεπτούς χειρισμούς και οπωσδήποτε, γνώση του αντικειμένου. Όλα αυτά συνεπάγονται πολλά πράγματα. Πρώτα απ' όλα, συνεπάγεται μία εναλλαγή συναισθημάτων και συμπεριφορών του αθλητή. Νεύρα, απογοήτευση, προσδοκία, άγχος κ.α. Αν ο προπονητής δεν έχει γνώση του αντικειμένου, τότε θα εκλάβει τα νεύρα, ας πούμε, σε προσωπικό επίπεδο ή σε προβληματική διάσταση του αθλητή.

 Σαφώς και δεν είναι προβληματικός ένας χαρακτήρας όταν εμφανίζει τέτοιες συμπεριφορές ενόψει δύσκολων αναμετρήσεων ή άλλου είδους πιέσεων. Ο προπονητής, λοιπόν, καλείται να το διαχειριστεί άψογα.

Η επιβεβαίωση της άριστης προσέγγισης εκ του προπονητή έρχεται μέσα από δύο πράγματα. Την επιτυχία στους αγώνες και τη σφυρηλάτηση των σχέσεών του με τους αθλητές. Η επιτυχία στους αγώνες δεν αφορά μόνο το μετάλλιο και δη το χρυσό. Επιτυχία είναι η εκπλήρωση κάθε επιμέρους στόχου και κάθε προσπέραση των προσωπικών δυνατοτήτων και προσδοκιών.
 Με το πέρας των αγώνων, έρχεται ένα δεύτερο μέρος ψυχολογικών διακυμάνσεων. Μια ενδεχόμενη επιτυχία θα φέρει ευχάριστα συναισθήματα, ενώ μία αποτυχία μπορεί να ανατρέψει τα πάντα. Ο αθλητής, ειδικά αν μιλάμε για μικρές ηλικίες, ενδεχομένως να αυτοκαταστραφεί μετά από μία αποτυχία. Πολλά είναι τα παραδείγματα που αθλητές, ακόμα και μεγάλου βεληνεκούς, σταματάνε τον πρωταθλητισμό μετά από κάποια μεγάλη αποτυχία. Αυτό σημαίνει αφ' ενός μία μεγάλη προσωπική απογοήτευση και αφ' ετέρου την ανικανότητα του προπονητή είτε στην αγωνιστική καθοδήγηση είτε στην πνευματική δουλειά πάνω στον αθλητή του.

Αν εκεί παρουσιάσει μία ανυπαρξία, τότε τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά για όλους. Αν όμως φανεί αντάξιος του τίτλου του, τότε όχι μόνο θα καταφέρει να συνεχίσει ο αθλητής τη δουλειά του, αλλά θα επιφέρει και μία απόλυτη σύσφιξη της σχέσης του με τον αθλητή. Θα «κερδίσει» τον αθλητή και μαζί του θα κερδίσει και αυτός και το άθλημα γενικότερα.

Αυτά είναι μόνο τα εναλλασσόμενα συναισθήματα που συναντάμε σε αγωνιστική περίοδο. Από 'κει και πέρα, υπάρχουν πολλές περιπτώσεις αντικειμενικών δυσκολιών που καλείται να αντιμετωπίσει ένας προπονητής. Η οικογενειακή κατάσταση κάποιου παιδιού μπορεί κάλλιστα να αποπροσανατολίσει τον αθλητή από το στόχο του. Είναι ίσως η πιο περίπλοκη κατάσταση για έναν προπονητή.

Η θέση του είναι κάτι παραπάνω από λεπτή και οι χειρισμοί πρέπει να είναι με χειρουργική ακρίβεια. Κατ' αρχήν, η πολυπλοκότητα μιας οικογενειακής κατάστασης είναι απύθμενη. Μπορεί να υπάρχουν διαζευγμένοι γονείς, μπορεί να υπάρχουν αποθανόντες γονείς, μπορεί η οικονομική κατάσταση να είναι εφαλτήριο για άλλου είδους προβλήματα, μπορεί η βία να είναι μπολιασμένη στο DNA της οικογένειας, μπορεί να υπάρχει αδιαφορία προς το παιδί, μπορεί να υπάρχει υπέρμετρος ζήλος και άμεση απαίτηση για επιτυχία (συχνό φαινόμενο στον αθλητισμό).

Καταλαβαίνετε ότι οι περιπτώσεις είναι πολλές χρήζουν και διαφορετικής αντιμετώπισης. Εκεί ο προπονητής οφείλει να λειτουργεί με μοναδικό γνώμονα το κέρδος του αθλητή, διατηρώντας το ρόλο του με σύνεση. Είναι λάθος για έναν προπονητή να υποκαταστήσει τον γονιό. Ο όποιος συμβουλευτικός του ρόλος δεν πρέπει να ξεπερνάει τα όρια του προπονητή.

Μπορεί π.χ. να επιχειρηματολογήσει με ευπρέπεια πάνω σε ένα λανθασμένο –κατ' αυτόν- σκεπτικό ενός γονιού και να δώσει τη λύση στον αθλητή. Αν κινηθεί με ερασιτεχνικούς χειρισμούς, το μόνο που θα καταφέρει είναι να θέσει τον αθλητή μπροστά στο δίλημμα «ή εγώ ή ο πατέρας σου». Τότε, θα «έχει χάσει το παιχνίδι». Απ' όλες τις πλευρές. Διότι, ο σκοπός του προπονητή δεν είναι να αποξενώσει το παιδί από τον γονιό του –όποιος κι' αν είναι αυτός-. Αυτό είναι στη διακριτική ευχέρεια του παιδιού.

Ο σκοπός του προπονητή είναι να δώσει τα σωστά ερεθίσματα στο παιδί, με τον σωστό τρόπο, ώστε να αποφασίσει εκείνο τη συνέχεια. Η επιτυχής παρέμβαση φαίνεται μόνο στο πάρσιμο της σωστής απόφασης του αθλητή.

Συν τοις άλλοις, παρουσιάζονται, προϊόντος του χρόνου, διαφόρων ειδών θέματα που ο προπονητής καλείται να αντιμετωπίσει με επιτυχία. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ ότι η ζωή ενός αθλητή δεν ξεκινάει και δεν τελειώνει ποτέ μόνο στην προπόνηση. Υπάρχουν κι' άλλα ενδιαφέροντα, στα οποία ο αθλητής χρειάζεται στήριξη, συμβουλές, ενδιαφέρον κ.α. Οι πανελλαδικές εξετάσεις, για παράδειγμα, είναι ένα μείζον θέμα για έναν μικρό αθλητή. Αν εκεί ο προπονητής φερθεί εγωιστικά και θέσει σαν προτεραιότητα ένα μετάλλιο, αδιαφορώντας για την έκβαση των εξετάσεων, τότε θα καταδικάσει τον νεαρό αλλά και τον ίδιο. Διότι αυτό θα τον κυνηγάει πάντα.

Ο αθλητής ποτέ δε θα ξεχάσει ότι ο προπονητής του τού φέρθηκε λάθος και τον υποχρέωσε σε αποτυχία. Αντίθετα, αν ο προπονητής αντιληφθεί τη σημαντικότητα του θέματος, τότε θα βοηθήσει τον νεαρό να ανταπεξέλθει στο στόχο του. Αντίστοιχα υπάρχουν και άλλα θέματα, όπως η ερωτική φάση ενός αθλητή και ο συμβουλευτικός ρόλος που μπορεί να έχει ο προπονητής ώστε να μην επιτρέψει τον αποπροσανατολισμό του αθλητή.

Βλέπουμε ότι υπάρχει μία πανσπερμία φάσεων, που ο προπονητής οφείλει να ξέρει πώς να χειριστεί με μοναδικό γνώμονα το «καλό» του αθλητή. Αν ανταπεξέλθει στο ρόλο του, θα έχει καταφέρει να κερδίσει ένα «παιδί». Η σφυρηλάτηση της σχέσης οφείλεται σε όλες τις διακυμάνσεις –θετικές ή αρνητικές- που περνάει η ψυχολογική και σωματική διάθεση ενός αθλητή και κυρίως οφείλεται στη σωστή αντιμετώπιση που τυγχάνει από τον προπονητή. Έτσι, ακόμα και οι δυσκολίες σε φέρνουν πιο κοντά.

Τέλος, θα επαναλάβω ότι ο προπονητής μπορεί να αποτελέσει τη σπουδαιότερη προσωπικότητα στη ζωή ενός αθλητή. Αρκεί να έχει γνώση του αντικειμένου και να χειρίζεται ορθά τα όποια προβλήματα.